آنچه باید راجب تستوسترون دانست؟
آنچه باید راجب تستوسترون دانست؟
تستسترون نامی آشنا در پزشکی و جوامع ورزشکاران بدن‌ساز است. این هورمون که از دسته هورمون‌های استروئیدی است نقش مهمی در بلوغ و نمو پستانداران از جمله انسان‌ها دارد. هورمون تستوسترون توسط ورزشکاران به عنوان کمک کننده و افزایش دهنده عملکرد استفاده می‌شود.
تستسترون چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم تستسترون هورمونی جنسی است که تولید آن بیش از دو ماهگی در رحم مادر آغاز گشته و در تعیین جنسیت نوزاد دخالت دارد. تولید این هورمون در دوران بلوغ به عنوان نیاز جنسی برای تکامل بلوغ در پسران مورد نیاز است. وجود این هورمون باعث تغییرات فیزیکی در بدن جنس نر می‌گردد. هورمون تستوسترون از جمله هورمون‌های استروئیدی است که ساختار اصلی آن کلسترول است.
عملکرد تستوسترون در بدن
تستسترون مهم‌ترین هورمون مردانه و بسیار مؤثر در رشد و تکامل اندام‌های جنسی و بروز صفات ثانویه جنسی مانند رویش موی صورت، بم شدن صدا، ریزش موی مدل مردانه و خواص آنابولیک مانند رشد عضلات و توده استخوانی است. این هورمون باعث جهش رشد در نوجوانان و توقف رشد قدی با بستن صفحات رشد در دو انتهای استخوان‌ها می‌شود. تستسترون باعث ساخته شدن بافت‌ها می‌گردد. محل اصلی ساخت و ترشح این هورمون در بدن مردها بیضه است هر چند که مقدار کمی در غده فوق کلیوی هم تولید می‌شود.
تستسترون با افزایش سن دچار کاهش می‌گردد. کاهش سطح تستسترون علائمی به مانند افسردگی، کاهش انرژی، کاهش میل جنسی، کاهش تحرک، پرخاشگری، عدم تمرکز، درد عضلانی و بی‌خوابی دارد. کاهش تستوسترون عوارض جانبی زیادی نیز دارد. اغلب مردان بعد از سن ۳۰ سالگی دچار روند نزولی در سطح تستوسترون خون می‌شوند که این امر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، چاقی، کم شدن تراکم استخوان و مواد معدنی، اختلال در عملکرد جنسی و کاهش توان عضلانی را در پی دارد. خانم‌ها نیز در اثر کاهش سطح این هورمون آنابولیک در بدنشان دچار مشکل می‌شوند. کاهش تستوسترون سبب از بین رفتن تعادل بین تستسترون و استروژن می‌گردد که نتیجه آن افزایش چربی بدن، کندی متابولیسم، کاهش استقامت و پوکی استخوان است.
تستسترون و بدنسازی
بدن‌سازان در وهله اول به علت تأثیرات عضله سازی این هورمون از استرهای مختلف تستوسترون مانند تستسترون سوسپانسیون، پروپیونیت و… استفاده می‌کنند، استفاده غیرعلمی این هورمون توسط ورزشکاران (افراد سالم) دوپینگ محسوب می‌شود و بسته به نوع دارو با عوارضی چون ریزش موی سر، افزایش موهای زائد بدن، جوش‌های پوستی، کاهش میزان ترشح این هورمون توسط بدن و قدرت باروری (وابسته به نوع سیکل)، ژنیکوماستی و … همراه خواهد بود.
آمپول تستسترون همچنین در پرورش اندام و ورزش‌های قدرتی دیگر نیز کاربرد دارد. این دارو که تحت عناوین تجارتی مختلف تولید و عرضه می‌شود تستوسترونی طولانی اثر بوده و بسته به ویژگی‌های متابولیکی افراد، به مدت ۲ یا ۳ هفته در بدن به صورت فعال باقی می‌ماند؛ اما بدن‌سازان و وزنه‌برداران قدرتی به طور متوسط هفته‌ای یک تزریق از این دارو را انجام می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد که نیمه‌عمر پلاسمایی این دارو در خون حدود ۷ روز است.
احتیاط در مصرف تستوسترون
مصرف تستسترون در دوران بارداری توسط مادر می‌تواند کاملاً خطرناک باشد. لذا قبل از مصرف داروهای شامل این هورمون می‌بایست با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر فرد مبتلا به سرطان پروستات، سرطان سینه یا بیماری‌های دیگر به مانند بیماری قلبی هستید، مصرف خودسرانه تستسترون می‌تواند برای شما خطرناک باشد. پزشکان تزریق یا خوردن تستوسترون را به صورت دارویی برای بیماران کلیوی و کبدی نیز ممنوع کرده‌اند. عوارض مصرف خودسرانه تستسـترون می‌تواند غیرقابل جبران و برگشت‌پذیر باشد لذا در صورت نیاز می‌بایست قبل از هر اقدامی، با پزشک متخصص مشورت کرد. در ادامه به طور مفصل به باید و نبایدهای مصرف تستوسترون خواهیم پرداخت.
چه کسانی نباید خود سر تستوسترون مصرف کنند
در صورتی که یکی از موارد زیر را در خود دارید یا نسبت به دریافت تستسترون حساسیت دارید باید به پزشک خود یا مربی ورزشی خود اطلاع دهید. مواردی که موجب تداخل و بروز مشکلات جدی با مصرف تستسترون می‌شود شامل:
- سرطان پروستات
- سرطان سینه
- بیماری قلبی
- بیماری کبدی شدید
- بیماری کلیوی شدید
- باردار بودن یا قصد بارداری
حتی اگر مشکوک هستید که بیماری‌هایی به مانند آنچه که در ادامه خواهیم گفت می‌تواند سلامتی شما با مصرف تستوسترون را به حاشیه بکشاند می‌بایست به تجویزکننده تستوسترون اطلاعات لازم را بدهید. بیماری‌های مشکوک به دریافت تستسترون عبارت‌اند از:
- دیابت
- پروستات بزرگ شده
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- سابقه سکته قلبی
- کلسترول بالا و تری گلیسیرید مضر بالا
- سرطان پستان (مردان و زنان)
- بیماری‌های کبدی و کلیوی
- مشکلات خواب
- کم‌خونی.
خوردن داروهای تستسترونی می‌تواند به جنین مشکلات جبران ناپذیر وارد کند و موجب بروز مشکلات مادرزادی در آن شود. اگر حامله هستید به هیچ وجه تستسـترون مصرف نکنید (اهمیت این موضوع باعث گفتن چند بار آن شده است) و اگر در طول دوره درمان نیاز دارید که از هورمون تستوسترون مصرف کنید می‌بایست با پزشک مشورت‌های لازم را داشته باشید. تنها زمانی مجاز هستید دارویی مصرف کنید که پزشک آن را تحت کنترل داشته باشد.
اطلاعات دقیقی از انتقال تأثیرات تستسـترون به شیر مادر در دسترس نیست، بنابراین می‌بایست در زمان شیردهی به کودک نیز احتیاط‌های لازم را داشته باشید.
تزریق تستوسترون چگونه انجام می شود؟
تستسترون به صورت تزریقی وارد عضلات می‌شود و هر دو هفته تا چهار هفته یک‌بار می‌توان تزریق انجام داد. سوء استفاده و مصرف نا به‌جای تستسترون همان‌طور که بارها اشاره کردیم عوارض جانبی به دنبال دارد که از جمله آن‌ها در مردان بزرگ شدن سینه‌ها، بیضه‌های نابارور، فشارخون بالا، حمله‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری کبدی، مشکلات رشد استخوان، اعتیاد به مصرف دوباره و اثرات ذهنی به مانند خشونت است. این علائم شباهت زیادی به کمبود تستسـترون دارد و باعث سردرگمی افراد می‌گردد.
تزریق تستسترون باید زیر نظر پزشک متخصص باشد و مراقبت‌های لازم بعد از آن انجام شود. در طول مدت درمان می‌بایست شخص زیر نظر پزشک باشد. برخلاف آنچه که تصور می‌شود تستسترون در مورد عملکرد ورزشی نمی‌تواند تأثیر معجزه‌آسایی داشته باشد. آنچه که مسلم است مصرف درست مواد غذایی و تأمین روزانه نیاز بدن برای دریافت تسـتسترون توسط غدد درون‌ریز است. در طول مدت‌زمان دریافت تستسـترون می‌بایست شما آزمایش‌های مکرر خون برای ارزیابی وضعیت بدنی خود داده باشید. رشد استخوان پسران در دوران بلوغ می‌تواند تحت تأثیر هورمون تستسترون باشد لذا می‌بایست در این افراد با استفاده از اسکن و رادیولوژی طول استخوان‌ها را ارزیابی کرد.
سؤالات رایج در مصرف تستوسترون
- اگر مصرف یک وعده تستوسترون را فراموش کردید می‌بایست به پزشک خود در این مورد اطلاع دهید تا در صورت لزوم در تزریق بعدی دوز دو برابر استفاده کنید.
- اوردوز کردن در این دارو بر اساس اینکه توسط پزشک در مراکز درمانی تزریق می‌شود، احتمال بسیار پایینی دارد اما اگر یکی از علائم غیرمعمول در اوردوز کردن را مشاهده کردید به پزشک خود اطلاع دهید.
- همیشه به دستورات پزشک خود در مورد مصرف تستوسترون دقت کنید و از مصرف یا افزایش دوز به صورت خودسرانه پرهیز کنید.
عوارض جانبی تزریق تستسترون
در صورتی که یکی از علائم ذکر شده در ادامه مطلب یا تنفس سخت، تورم در چهره، لب‌ها و گلو را مشاهده کردید به پزشک خود اطلاع دهید. علائم عوارض جانبی تستوسترون عبارت‌اند از:
- تهوع یا استفراغ
- تغییر رنگ پوست
- ناتوانی جنسی، مشکل در انزال یا کاهش اندازه بیضه
- سوزش ادرار
- تنگی نفس (حتی خفیف)
- درد در قفسه سینه، فک و شانه
- تورم در مچ پا یا زانو و افزایش وزن سریع
- علائم لختگی خون در ریه‌ها، به مانند درد در قفسه سینه، سرفه‌های ناگهانی، تنفس سریع و سرفه‌های خونی
- علائم لختگی خون در پا، درد و تورم ناشی از گرما
- سطح بالای کلسیم خون، درد معده، یبوست، افزایش ادرار، درد عضلانی، درد مفاصل، سردرد و احساس بی‌قراری و خستگی
- مشکلات کبدی، درد معده، از دست دادن اشتها، تغییر رنگ ادرار و مدفوع، زردی چشم
عوارض افزایش تستسترون در بانوان
مصرف تستسترون در بانوان موجب بروز برخی از ویژگی‌های مردانه در آن‌ها می‌شود. اگر شما تحت درمان با تستوسترون هستید و یکی از علائم زیر را مشاهده کردید بهتر است با پزشک خود سریعاً تماس حاصل نمایید.
- آکنه‌های پوستی
- تغییرات در دوره قاعدگی
- رشد مو مردانه در چانه
- صدای خش‌دار
- تورم در سینه‌ها
- سردرد و اضطراب ناگهانی
- ریزش موی سر
- افزایش یا کاهش ناگهانی میل جنسی
- درد یا تورم در محل تزریق
این علائم و همه نکاتی که در مورد تستسـترون به شما گفته شد برخی از نشانه‌های مصرف این هورمون است و شما می‌بایست در طول مدت درمان یا تزریق تحت نظر پزشک باشید.
داروهای تداخلی
داروهای گیاهی و برخی دیگر از داروهای مربوط به پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در کنار مصرف تستوسترون ممکن است عوارض جانبی داشته باشد؛ بنابراین اگر شما نیاز دارید روزانه از مواد دارویی دیگر استفاده کنید با پزشک خود قبل از تزریق تستسترون مشورت کنید. داروهایی هم‌پایه با تستسترون وجود دارند که عبارت‌اند از Danazol، Fluoxymesterone، Methyltestosterone،Oxandrolone و Nandrolone که اثرات مشابه تستسـترون دارند.
سخن پایانی
از دیگر روش‌های افزایش تستسترون در بدن تغییر در سبک زندگی است که از جمله این تغییرات خواب بهتر داشتن، کاهش استرس در زندگی، عدم مصرف الکل و نیکوتین، کاهش کافئین مصرفی، ورزش کردن، کنترل فشارخون و دوری از مواد شیمیایی و مضر برای بدن است. توجه داشته باشید هرگز این دارو را بدون مشورت پزشک استفاده نکنید و این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شما تهیه شده است.
ارائه دهنده انواع برنامه های تمرینی و رژیم های غذایی زیرنظر برترین اساتید ایران
تلفن مشاوره و تماس : 09354536070
باتشکر از دکتر علی کیان پور
ما را در اینستاگرام دنبال کنید :
https://www.instagram.com/morabi_you.ir
