معرفی سندرم سه گانه خانم های ورزشکار

معرفی سندرم سه گانه خانم های ورزشکار

آسیب های ورزش بانوان، که با اختلالات در خوردن (یا سطح انرژی پایین)، اختلال در قاعدگی (آمنوره/ اولیگومنوره) و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان و پوکی استخوان (استئوپروز و استئوپنی) بروز می کند، به عنوان سندرم سه گانه بانوان ورزشکار شناخته می شود.

این بیماری در زنانی که در فعالیتهای ورزشی شرکت دارند، بیشتر دیده می شود البته در زنان غیر ورزشکار نیز بروز می کند.

این شرایط معمولا در بانوانی دیده میشود که در ورزش های مختلف فعالیت دارند و همزمان بر لاغری و یا کم کردن وزن بدن تاکید دارند که یک بیماری جدی است با عوارضی که ممکن است مادام العمر بوده و بطور بالقوه می تواند کشنده باشد.

اختلات سه گانه ورزشی در بانوان ورزشکاران به صورت زنجیروار به هم متصل هستند.

بروز یکی از آنها باعث ایجاد دیگری می شود. بنابراین، اگر یک ورزشکار از یکی از این موارد سه گانه رنج می برد، این احتمال وجود دارد که دو مؤلفه دیگر نیز بروز کند.

با افزایش مشارکت زنان در ورزش، بروز این سه گانه از اختلالات خاص زنان نیز افزایش پیدا کرده است.

با افزایش شیوع آن در ورزشکاران زن، علل و درمان آن در رشته های مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.

بسیاری از کسانی که از سه گانه رنج می برند در نوعی از ورزش دخالت دارند و به منظور پیشرفت در آن به کاهش وزن و لاغری می پردازند.

ورزش رقابتی که لاغری و تناسب اندام فیزیکی را ترویج می کند ممکن است منشا نامنظم غذا خوردن در ورزشکاران زن باشد.

برای برخی از زنان، عدم توازن بین نیازهای بدن و ورزش انتخاب شده، می تواند پیامدهای جدی در پی داشته باشد.

علاوه بر این، در برخی از رقابتها ورزشکاران زن، با مشکلاتی از قبیل کمبود اعتماد به نفس، استرس های ناشی از فشار روانی و استرس خانوادگی مواجه می شوند که آنها را در معرض خطر اختلالات تغذیه قرار میدهد.

اجزاء سندرم سه گانه:

۱) اختلال تغذیه ای

کمبود انرژی قابل دسترس انرژی قابل دسترس از تفریق انرژی دریافتی از انرژی مصرف شده بدست می آید.

انرژی از طریق مصرف مواد غذایی در اختیار بدن قرار می گیرد.

بدن ما از طریق عملکرد طبیعی و همچنین از طریق ورزش، انرژی را مصرف می کند.

در مورد سندرم سه گانه ورزشکاران زن، در دسترس بودن انرژی کم ممکن است به دلیل اختلالات در خوردن باشد، ولی لزوما این طور نیست. ورزشکاران ممکن است کمبود انرژی قابل دسترس را به دلیل افزایش مقدار تمرین تجربه کنند، بدون اینکه متناسب با آن عادات غذایی خود را تنظیم نمایند، یا ممکن است مصرف انرژی خود را افزایش دهند، در حالی که همزمان غذای کمتری می خورند.

اختلال تغذیه خوردن در این وضعیت به واسطه کمبود کالری دریافتی یا کاهش انرژی قابل دسترس تعریف می شود.

خوردن بی نظم که با سندرم سه گانه بانوان ورزشکار در ارتباط است، محدوده متنوعی را شامل می شوند از اجتناب فرد از مصرف انواع خاصی از مواد غذایی که ورزشکاران توصیه می کنند غذاهای بدی است، مانند غذاهای حاوی چربی، تا اختلالات جدی غذا خوردن مانند بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی در حالی که اکثر ورزشکاران با اختلالات جدی در غذا خوردن مانند بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی، تشخیص داده نمی شوند، ولی بسیاری در معرض اختلالات قابل توجهی در تغذیه خود هستند.

برخی از نمونه ها از اختلالات مذکور عبارت است از بی غذایی برای ساعت های طولانی، استفاده از قرصها و رژیم غذایی، مصرف داروهای مسهل، دیورتیک ها، و تنقیه. ورزشکاران با محدود کردن رژیم غذایی، مشکل کمبود انرژی قابل دسترس را تشدید می کنند.

داشتن انرژی کم ناشی از ورزش بیش از حد و یا محدودیت های غذایی، انرژی بسیار کمی برای بدن باقی می گذارد برای ادامه عملکردهای نرمال بدن مثل حفظ نظم دوره های قاعدگی یا سلامت استخوان ها

۲) توقف قاعدگی (آمنوره)

– اختلال دوم در سه گانه بانوان آمنوره است، که توقف سیکل قاعدگی یک زن برای بیش از سه ماه را شامل می شود. نوسانات وزن به دلیل محدودیتهای رژیم غذایی و یا ورزش بیش از حد بر خروجی هیپوتالاموس در مورد هورمونهای آزاد کننده هورمونهای جنسی، تاثیر می گذارد.

هورمون های آزاد کننده هورمونهای جنسی، تحریک رشد تخمک و ترشح هورمونهای جنسی را در پی دارد (به عنوان مثال هورمون آزاد کننده گنادوتروپین، هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینی و هورمون محرک فولیکول).

این هورمون ها نقش مهمی در تحریک ترشح استروژن از تخمدانها دارند. بدون آزادی استروژن، دوره قاعدگی مختل میشود. ورزش شدید و سنگین و کالری کم، به دلیل کمبود مواد غذایی می تواند منجر به کاهش هورمون استروژن شود، هورمونی که به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می کند.

این اختلال ممکن است به بروز بی نظمی یا توقف قاعدگی در یک زن منجر شود.

دو نوع آمنوره وجود دارد. آمنوره ثانویه و آمنوره اولیه. آمنوره ثانویه که مختل شدن قاعدگی به صورت توقف سیکل آن به مدت نود روز یا بیشتر می باشد و آمنوره اولیه که با تاخیر شروع قاعدگی در دختران بالغ همراه است.

۳) پوکی استخوان

پوکی استخوان براساس تعریف ارائه شده توسط موسسه ملی بهداشت آمریکا، یک اختلال اسکلتی است که استخوان فرد مستعد آن با افزایش خطر شکستگی مواجه می شود.

سطوح پایین استروژن و تغذیه نامناسب، به خصوص مصرف اندک کلسیم، می تواند به پوکی استخوان منجر شود و آن جنبه سوم از این سندرم سه گانه است. این بیماری می تواند زندگی حرفه ای یک ورزشکار زن را به پایان برساند، زیرا ممکن است منجر به شکستگی ها و سایر آسیبها شود.

آثار فوری تراکم پایین استخوان:

بیماران زن مبتلا به سه گانه ورزش به علت سطوح پایین استروژن، دچار پوکی استخوان می شوند. به واسطه کمبود استروژن، عمر استئوکلاستها افزایش می یابد و از طریق آنها استخوان بیشتری تجزیه می شود.

در پی این مسئله، بیماران شاهد کاهش تراکم مواد معدنی استخوانی خواهند بود. و این به معنای افزایش خطر روز شکستگیها در استخوان است.

از آنجایی که ورزشکاران فعال هستند و استخوان آنها باید تحمل استرس مکانیکی را داشته باشد، احتمال شکستگی استخوان هم در آنها بالاتر است

در ضمن چون زنانی که با سندرم سه گانه ورزشکاران مواجه می شوند، همزمان رژیم غذایی محدودی هم دارند، به دلیل مصرف نکردن مقادیر کافی ویتامین ها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین D آماده تشدید مشکل تراکم استخوان به مقدار بیشتر و تضعیف بیشتر استخوان هایشان هستند.

آثار درازمدت تراکم پایین استخوان:

عقیده بر این است که توده استخوانی بین سنین ۲۵ – ۱۸ به اوج می رسد. بنابراین، رفتارهایی که به کاهش تراکم استخوان در جوانی منجر شود می تواند سلامت استخوانی یک ورزشکار زن را در طول عمرش با مشکل مواجه کند.

عوامل خطر

ژیمناستیک، پاتیناژ، باله، شیرجه، شنا، و دوهای استقامت، نمونه هایی از ورزش هایی هستند که بر وزن کم بدن تکیه دارند.

اختلال سه گانه ورزشی اغلب در ورزش هایی که ظرافت و زیبایی اهمیت بیشتری دارند، در مقایسه با ورزش های توپی رایج تر است. زنانی که در این رشته ها ورزش می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سه گانه ورزش باشند.

ورزشکارانی که تحت ریسک کمبود انرژی قابل دسترس قرار دارند ، کسانی هستند که انرژی دریافتی روزانه خود را محدود می کنند، کسانی که برای ساعات طولانی به طور مداوم تمرین می کنند، کسانی که گیاه خوار هستند و کسانی که نوع غذاهای دریافتی خود را به گزینه های خاصی محدود می کنند.

فاکتورهای متعددی به نظر می رسد که در اختلال های تغذیه مؤثر است. رژیم غذایی یکی از مهم ترین آنهاست که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد از عوامل زیست محیطی و اجتماعی گرفته تا مسائل روانی، اعتماد به نفس پایین، مشکلات خانوادگی، عوامل بیولوژیکی و ژنتیک. فاکتورهای دیگر برای ورزشکاران عبارتند از شروع زودهنگام آموزش ورزش و رژیم غذایی، آسیب دیدگی، و افزایش ناگهانی حجم تمرینات. بررسی ها نشان میدهد نگرش منفی غذا خوردن در رشته های ورزشی که لاغری اهمیت دارد، بیشتر دیده می شود عادات نامناسب در تغذیه می تواند به اختلالات تغذیه منجر شود..

پیامدهای بهداشتی

سطح پایین انرژی قابل دسترس، می تواند سلامت را مختل کنند. مشکلات روانی مرتبط با اختلالات غذا خوردن عبارتند از: اعتماد به نفس پایین، افسردگی، و اختلالات روانی است.

عوارض پزشکی می تواند شامل آثار منفی بر قلب و عروق، غدد درون ریز و متابولیسم، تولید مثل، سلامت اسکلتی، گوارشی، کلیوی و سیستم عصبی باشد.

پیش بینی های به عمل آمده برای بی اشتهایی عصبی نشان میدهد که میزان مرگ و میر در میان مبتلایان، به اندازه شش برابر میزان مرگ و میر استاندارد در مقایسه با جمعیت عمومی است. در یک مطالعه گزارش شده ۴ الی ۵ درصد از ورزشکاران مبتلا به اختلالات غذا خوردن اقدام به خودکشی کرده اند.

اگر چه ۸۳٪ از بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی تا حدودی بهبود می یابند، اما نرخ درمان کاهش وزن مفرط، عملکرد قاعدگی و رفتار غذا خوردن در آنها، تنها ۳۳٪ است.

تعداد سیکلهای قاعدگی از دست رفته به کم شدن تراکم استخوان می انجامد، و این مسئله ممکن است به طور کامل قابل بازگشت نباشد.

شکستگیهایی ناشی از استرس در زنان فعال از لحاظ جسمی که دچار بی نظمی های قاعدگی و یا کمبود تراکم استخوان هستند، دو تا چهار بار بیشتر از ورزشکاران دیگر می باشد

 

شناسایی و درمان

علائم سه گانه

علائم بالینی سندرم سه گانه بانوان ورزشکار می تواند شامل اختلال در تغذیه، خستگی، ریزش مو، سردی دست و پاها، پوست خشک، کاهش قابل توجه وزن، افزایش زمان مورد نیاز برای بهبودی آسیب های افزایش بروز شکستگی استخوان و قطع قاعدگی باشد. زنان مبتلا همچنین ممکن است با اعتماد به نفس پایین و افسردگی مواجه باشند.

در معاینات پزشکی، پزشک همچنین ممکن است به علائم زیر توجه داشته باشد: افزایش کاروتن در خون، کم خونی، افت فشار خون، بینظمی الکترولیت، کاهش سطح استروژن، آتروفی واژن، و بی نظمی ضربان قلب

یک ورزشکار ممکن است نشانه هایی از غذا خوردن محدود را نشان دهد، اما معیارهای بالینی برای اختلال در غذا خوردن در موردش صدق نکند. همچنین ممکن است اختلالات قاعدگی، مانند تغییردر طول چرخه قاعدگی، عدم تخمک گذاری، و یا نقص فاز لوتئال در موردش مشاهده شود، اما آمنوره کامل نباشد.

به همین ترتیب، تراکم استخوان یک ورزشکار ممکن است کاهش یافته باشد، اما ممکن است هنوز در محدوده نرمال مرتبط با سن خودش باشد.

درمان آکادمی آمریکایی امراض کودکان و AAFP اعلام کرده که ورزش مهم است و باید در دختران برای لذت و سلامتی ترویج شود، با این حال متخصصان اطفال با مشکلات بهداشتی که ممکن است در زنان ورزشکار رخ دهد برخورد محتاطانه ای دارند.

عوارض منفی ناشی از سندرم سه گانه، جدی است و می تواند به مشکلات متعددی که پیش از این اشاره شده منجر شود.

برنامه درمانی بستگی به شدت عوارض و اختلالات پیش آمده در فرد دارد ولی درمان های خوبی در این زمینه مطرح شده که به ارتقاء سلامتی فرد می انجامد. واضح است که بسیاری از مشکلات مرتبط با سندرم سه گانه در نتیجه اختلالات تغذیه بروز می کند.

تیم درمانی باید از یک پزشک، متخصص تغذیه و روان پزشک تشکیل شود. اعضای دیگری هم می تواند به این تیم افزوده شود از جمله یک مربی ورزشی و یک مربی تمرینات قدرتی و استقامتی مربیان مشارکت فعالی در درمان اختلالات خوردن دارند.

مشارکت مداوم در آموزش و رقابت به سلامت جسمی و روانی ورزشکار بستگی دارد. ورزشکارانی که کمتر از ۸۰ درصد از وزن ایده آل بدن خود، وزن دارند ممکن است قادر به شرکت ایمن و بی خطر در ورزش نباشند.

سطح پایین انرژی قابل دسترس، مشکلات قاعدگی که مربوط به عملکرد هیپوتالاموس می باشد، و پوکی استخوان، به تنهایی یا همراه هم، از خطرات قابل توجه سلامتی برای دختران و زنانی است که از لحاظ جسمی فعال می باشند.

پیشگیری، تشخیص و درمان این شرایط بالینی باید از اولویتهای کسانی باشد که با ورزشکاران زن کار می کنند تا با اطمینان بتوانند مزایای ورزش منظم را به حداکثر برسانند.

ورزشکاران مبتلا به دو یا هر سه مورد ذکر شده در سندرم سه گانه، باید با استفاده از یک رویکرد چندگانه تحت درمان قرار گیرند.

به بیماران توصیه می شود تحت نظر یک متخصص تغذیه کار کنند که وضعیت تغذیه ای آنها را تحت نظارت و پیگیری داشته باشد و کمک کند تا به وزن سالمی برسند.

بیماران همچنین باید با یک روانپزشک و یا روانشناس برای رسیدگی به جنبه های روانی سندرم سه گانه دیدار کنند. در نهایت، به طور کلی به آنها توصیه میشود که مقدار زمانی را که آنها صرف ورزش می کنند به مقدار ۱۰ تا ۱۲ درصد کاهش دهند.

بنابراین، مهم است که مربیان از وضعیت ورزشکار و بهبودی او آگاه شوند و این را بخشی از پروسه ریکاوری او بدانند.

درمان های دارویی

بیماران گاهی اوقات هم توسط دارو درمان می شوند. پزشکان ممکن است هم برای تنظیم قاعدگی و هم بهبود تراکم استخوان، به صورت دوره ای، استروژن و پروژسترون تجویز کنند مشابه آنچه برای درمان زنان یائسه استفاده می شود.

بیماران همچنین ممکن است از قرص های ضد بارداری خوراکی برای تنظیم دوره قاعدگی استفاده نمایند.

علاوه بر هورمون درمانی، مکمل های غذایی ممکن است توصیه شود.

پزشکان ممکن است مکمل های کلسیم تجویز کنند. مکمل های ویتامین D نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد زیرا این ویتامین در جذب کلسیم هم مؤثر است. بیسفسفونات و کلسی تونین،

که برای درمان بزرگسالان مبتلا به پوکی استخوان مورد استفاده قرار می گیرد هم ممکن است تجویز شود، اگر چه اثر آنها در نوجوانان هنوز مورد تأیید تحقیقات واقع نشده.

در نهایت، ورزشکاری که دچار افسردگی شده و تحت بررسی یک روان پزشک قرار گرفته، شاید برایش داروهای ضد افسردگی تجویز شود و در برخی موارد داروهای کاهش دهنده استرس در صورت صلاحدید پزشک مربوطه.

 

کلینیک بدنسازی مربی تو

ارائه دهنده انواع برنامه های تمرینی و رژیم های غذایی زیرنظر برترین اساتید ایران

تلفن مشاوره و تماس : 09354536070

باتشکر از دکتر علی کیان پور

ما را در اینستاگرام دنبال کنید :

https://www.instagram.com/morabi_you.ir